Стихи на цахурском
Сиражидин Курбанов
Мишлешна Зиярат
Шейх Султана Зиярат
Алаву хекани к!ане
Гьикьи алла т!ет! т!еле…
Ахтыни сывабишти йыкъне.
Джукъад хедын иман ыгьа-
Цахур халкъ инамишгьа.
Йишин джамаат вудже,
Балабишке гьивадже дише .
Гъае гъамче дера тепа джа воб
Йыкъненче Самур дама алг!а воб
Инсанаше чиле йыгъыб алаву
Ок!уб, осыт йыкъал илгьеше.
Ой азиз халкъ йугда йэшемиш иг!е.
Ай джан инсанара муг!убатука вуг!е
Ши Зияратыс к!ыл валла г!аас вуккан
Г!ар г!абк!ынингъа джакъа вуккас вуккан .
Джамаатын бордж водон
Зияратыкъа илакас
Г!идымы, йык!алин джигабы
Зияратын къаас ыкканамы.
Шарвази
Шарвази вудж вуг!ана-
Йишти К!алхозна дера
Гунайле алла гит!к!ын
Даварашин барабы.
Шарвази ай Шарвази
К!оммы хетанана дера,
Хамде к!онакъа авайк!ан
Мич!ад к!оммы джа гат!а.
Даварара джа уг!ан
Чобанара г!авайкан.
Йуг!аниле, цывылилкъа
Джо даварара газа.
Т!ет! т!елейн вудж алабт!ы.
Г!инен алг!а арагбы,
Чини гъузайле алла-
К!оммишин ахнабы.
Мишлешна хив
Мишлешна хив вобна…
Хебынчинаб хебна.
Уфтанба вудж гибк!ын
Гунайлиб- гузайлиб.
Джамат хедын Мишлешин
Сабырнан, г!урматнан
Ак!елнан кумагнан
Темизда – ачух йик!нан .
Эскерыр къарынгъа-
Гыргына шадэг!йе
Аллаг!ылкъа шукур
Хив валукьа савайле.
Джуни нурыке г!екъа зас
Дерд девг!еста дарман
Мишлешни халкъыс зы
Ибадат уммат г!екъа.
Гъу йизда бат!райна-
Гъу вор миджагна
Нимае уфтанна
Акъе нурнана.
Зас гъу къабылиг!ана -
Дора зака хакъа,
Джан зас къиле Сара
Йик! Зас къале Сара .
Зы вакьа горг!ура -
Йыгъни джанакъа.
Санар йэшемиш иг!ес
Зынар вакка.
Уфтанын ушагъар
Вобомы шакъаб
Йугна бахт вуг!е с-
Щакка джокъаб.
Йизда бахт
Аллаг!е дунйелкъа ирг!у,
Гойне Зиратылкъа ыккы
Джукье зы г!евкъуна-
Заста бахт.
О Аллагь гъу кумагиг!е-
Дердибы заке ак!анее ,
Салам Вудже г!иво
Алепт!е бахт ивг!о.
Йик!ал имах1а
Дере гилмог!а
Гъу зас кумаг г!ээ
Бахтык!ле зы ивг!о.
Йизда бахт йугна
Гъу миджагна
Г!икъа гадабг!ун абк!ын
Зы йык!ал к!елмихан .
Муслахна хив
Ини сурал Самур дама
Шени сурал гъуена дама
Йыкъне ахтыни сывал
Илобзур хив Муслах.
Аман Муслах
Джан до Муслах.
Муг|убатука
Эйг|е джон халкъ.
Мууслахни хиве водот,
Югун адат.
Сана сангъус кумаг г!аа-
Хав ала!ангъат.
Джони хиве хеппа вобоб алимар.
Ч1екни ищбищил воб маалимар
Муслахни хиве г!аджи-Муса донана-
Вудж инсанащилкъа джигарнана .
Йедна дих
Йедна джейран бала
Уфтанна гъу миджагна,
Закъа к!ырыгьакъана
Гизилг!енена балла.
Йуг!анни кечен вардык .
Акар гъу йизда бала
Верыгъг!ине ачухна-
Иг!ес ыккан гъу бала.
Гъу хер киг!ангъа бала-
Йыхъын ушагъар вуг!ангъа.
Ши къас кепг!ангъа
Келивхан г!имаа бала.
Мишлешни хивун ичера
Йишти хивун ичера
Уфтанын джа цицера,
Г!ар эг!алини вахтал -
Гармайни г!инелкъа абайле.
Гадебы джакъа савайле
Гармайни к!аанакъа къавайле-
Йишта г!ан къана булах
Хивни йыкъне алаву.
Савайле дахабишилкъа-
Истахъни балканылкъа,
Мани дахални ичеше
Зас йыкьанна ворна.
Йишти гъулен гъанадбы.
Майзарыкен манадбы-
Зак!ле гаджес ыканни
Йизди духешин даватбы .
Зы ыкъани гимакъа
Йидж йикайи г!инакъа,
Зы ивг!о макьйни ивг!е-
Йизди гъарыб джанакъа.
Алг!айи ч1алагъакъа сос.
Дерагозуле къайи ос
Йидж деренче ылгъангьа-
Къет1у джени хапекъа ос.
Абе карбы къиво
Сосакле г!огъле ивг!о,
Аббате г!ан гац1едже -
Гъу уфтанда г!ойхъал ивг!о.
Аббе гыней къедже ив!Го
Лахаскъа хъу вукке ивг!о
Гъу уфтанда къеджейи
Аббайк1ле сосе ивг!о.
Джан гъари
Зы ищиле къарингъа-
Мыссыкъа къек!ангъа
Джени к!анакъа гиур,
алдамиш г!эас гъари .
Уфтанна миджагна батрайна…
Темизда хав акъакъана-
Гъу джаванашилер эк!на
Ичешина сифатнана гъари.
Чурад гъурун къог!ыре,
Дад дуз нана йикъ г!ээ-
Ч1инт1ибы хетта г!атыре…
Миг!манараб абайле.
Миджагна, бат1райна эк!на,
Эк!да чиндибы г!айтарна-
Манзиле къотг!ур къадайле
К!унк!ум гьазалкъа гив!ге гъари.
Гъари т!елебы алкъеэ
Гъурда г!икъа къ!имайле-
Вас мана пылав дешобна…
Эк!на темиз-на гъари.
Гъари телебы къале …
Г!исахаба йикъыб алеэ,
Ваш граммыд румк!е къадинг!и-
Лапджар йугнани йиг!кс гъари.
Ай гъари джан гъари лангари
Манша Аллагь гьаас вас гъари-
Г!аште вуг!ун йизда гавц1уна,
Гъалерче сык!ырар гъайсанас.
Ай чобан
Супни къач1ека-
Хылени далука.
Литенче сугъоцу
Айк!ан ай чобан.
Г!амаше даварищука…
Къоч1е тикайни гынейка.
Дера тепайни аре
Сывани къома йэлкане.
даварара кокаа чобане
Хамде йиджбы г!эдаха-
Чикьар к!иг!на гех г1!еа,
Гъае гъамчекъа гаг1а
Г!икъа союб къихъог!а.
Гойне долу гогъа-
Вудж бачг!ине къиг!а.
Гейбы кутте сады г!идойг!ар
Шин г!аа джанале вудж гъадайг!ан.
Мырали
Къаджал ахтына сыва,
Кьома чаврайн гьавц!уна-
Авуб самур дама
Йанак хив воб мишлеш .
Джа алаву Мырали-
Хивна вудж девлетвобна
Мазликилеб ахтыба ,
Гылгылени къыт1ешука.
Дибыр джакъа илкьич!у.
Дженче онод Алаа-
Гойне Аллагьни хаскъа
Кубашис джо савайле .
Ай шу йишин джамаат.
Гыргунгъе кубар г!ээ,
Шалкъа къалесын карбы-
Аллаг!ык!ле текда ац!аа.
Йэд, дак гидаще щу закъа.
дунийэйле эк!ба абк!ын макъа…
Зас г!амнима дагъамна
Аллаг!е бахт г!ивовобна .
Санмишис кумаг эйг!енгъа…
Къал вейг!е ищ идак!анангъа
Йэди, дак эк!ба абк!ынба
Джоке зас кумаг дег!ада.
Оге месалайи г!аа ,
Йивна кок бошебанангъа-
Йэлкаммы чилкъа къадынгъа
Ак!ивк!алаас раг!атба .
Г!амахъурур инсанорна.
Чодж, йичи дешт1ангъа-
Гог!ар. г!аммаз к!ылданангъа…
Гетта гек!а эйг!е мана.
Хиваше йэшемиш вейг!е.
Йугун инсанар джа вейг!е.
Сык!ылба дагъамба…
Гудмишвиг!ес вейг!е.
Дейраг!ын акъа гъидедже-
Шаг!арекъа аблес дог!е.,
Гъарыбашин пыл къиделе
Джокъад к!ылда йидж эйг!е.
Уфтана джа воб г!ава…
Г!ан темизин джо илогъа,
Джок!ле паркыбы гъидаджы-
Г!амахуб джа ымыр алг!а.
Имам Шамиль
Дагъыстанни чечнайни халкъына -
Херна Имам ыг!ана вудж Шамиль.
Кьоле халкъ джулкъа инамиш ыг!а-
Вудж н!акъае джуни къиг!на абк!ын.
Хер к!ынна Шамилилкъа сарк!ыл
Къиг!на сывабишекъа абк!ын .
Бутун Дахыстанын халкъыд
Имам гъорамишаас сады .
Вудже Дагъыстаныс васси г!аву-
Къиг!на къани халкъыс.
Зы шу объяденить г!аву-
Муг!убатука вуг!е геледжахъыс.
Мани иче зы алдамишг!ауна-
Янаке ылгъангъа уль гивхъуна,
Г!ихъанче йишти илгъич1уна
Мыгабы ачухна, гъелбы гъеджена.
Йидже ч!арыд гатхыйи,
Гьашбы к!ак!бы къауйи…
Аг!наме гардамы гъеджейи-
Йэдик йидж акар деши .
Мангъына йэд уфтана кар йиг!а-
Абыр г!айа г!аана йыг!а
Дакир дин г!аана кар ыг!а
Инсанашука джо йугба вуг!а.
Йишше гьарыд г!атхы икар.
К!уг!бы гъашбы къау икар -
Аг!наме гардаммы гъедже икар
Г!аманке йэдик!ле гъайджес дейкан.
Тезе сос
Гьузайлкъа г!арк!ын шалайкъа -
Йидж г!ирг!ыр вуч!ни дерекъа .
Дере гиыр ч!аг! гохха-
Ч!аг!наджаб авг!у шала.
Къихъа арк!ына гунайлкъа…
Гиыр гыней отг!ун г1инека,
Ок1 гьоха гирхъыл а1ра1бука
Авг!уна т!оэкъа шаг!айна шала.
Авчер
Эг!ал хев алиг!ы къавалес
Вухни галенче хейбы алиг!ес,
Хакъаме балканаше къалес
Тезе гьатхы чура къог!арас.
К!онан чура темиздавод.
Т!ет!-т!еле вуг!ан вудж воб,
Ахтыни сывабишил-
Темизин г!ан илогъа вод.
Йэд йизда
Йыгьыле ушагъ хет къау-
Гыргунгус къаткьи г!ау.
Хеппа джо гъадабг!ун-
Даккейи йэде хав г!ау.
Зак!ле аца йэд йизда…
Хамдин мич!адын н!ак! дег!а,
Г!амахур зы хэр къиг!ана
Гъу окку йизда роц.
Зы джелкъа кахъызбы от1к1ун .
Гыранни йизди йэдилкъа-
Отк1ун, отк1ун дафтар гъат!у
Гешу, гешу нахъ къокъу.
Гима йишин къасиммы
Чоле йишин мек!уммы-
Йыкъал! Г!акъкъа шалабы
Йазухта джон у!мырбы.
Йуг!аникьа гохъи гохъа,
Йацбишка воб чутбы эза-
Цывылыкъа экын гоха
Къады чик!е вара г!аа.
Х!ыяхъанче х!ы адайле-
Балканара джо къадайле.
Гог!ар г!аммаз сиведилкъа
Джо истахъылкъа сабайле .
Йизди джаван вахтал
Зак!ле хъу гидайджы,
Гиварас зынай хъу-
Йивашик авуб тахтыл.
Йанаке араг алг!а-
Гавцу хеппа ичера…
Мани ичешини аре
Сес йыхъын гъайхьес ыккан.
Хъу нимае уфтанна…
Миджагна бат1райна
Йизди гIихъанче ылхъанхьа,
Зас хъу къабылигIана .
ЙикI Вакъа готгIунда …
Улаппы гешу атIитIхъында-
Ай ичи наасте хъу
НIакI Йизын акIанау.
ГIайин гIашдин инсанар
Пис къепг1а дунйэл
Сана сангус
Гъавджес девкан.
Аллагь йугни йакъалхъа сээ-
Сана сангъука барышмишг1ээ,
Гог1ар гIаммаз аIкIанакъа кетгIа
Йиче, чоджулка улуп илдагIа.
Бирдан нагIеб йакъа къызагIингъа
КъепгIа кIанакъа кидхъын гIидаа.
Чоджеван даватбынангъа-
ХалкъгIине абы авайкIан.
Писти фыкырука аблес
Кулфатбы г1идасар аливкас.
Йишин данабы уг!ан
Ахтыни къаджал сывак
Темизин г!ан илохъа
Даватбишис кок г!аа.
Къобле дана савуна барехъа,
Нехырване айт!ылда т!оэкъа .
Т!ет! т!еле тавасумы алат!у-
Йакъ айкъын г!акимы Мишлешкъа.
Гадебише гат!а данабы .
Ичеше г!ойхъал ич!алатбы
Адамеше г!акъа чурабы-
Йэдаше къойг!ар чике долмабы .
Гойарбише кумагука иш г!аа-
Даватбы эна шиейл аа,
Хер кIынна арайле баракайс
Бегни гIид мыкIар гIаас.
Гима йишин късимы,
Чоле йишин мекIуммы…
Йикъал гьакъкъа шалабы
Йазухда джон умурбы.
ЙухIаника гогъи гоъа…
Йацбишка чутбы эза,
Цывулыкъа экын гIоха
Къады чике вара гьаа.
Х!ыягъанче хIы адайле…
Балканара джо къадайле
Гогьар гьаммаз сиведылкъа
Истахъылкъа джо сабайле.
Йишта хив Мишлешна
Батрайна Зияратнана
Инсанара пис къимогье-
Маджилисекъа сабе вейгье .
Абле заскъа хедын йыгъыс
Санаб гивур чей илогъас.
ЙугIан къехье тIетIбы эйгье ,
Бутун дунйэйн халкъ шад эйгье.
Йизын майнибы гьаангъа-
Йишди халкъын йикь шад эйгье .
Цахур миллет игьен хетта-
Кам дегьена джокъар кьаста.
Хиве даватбы гьаангъа,
Хер кьынна джакъа салеста.
Йизди джаван вахтал
ЗакIле хъу гъидайджы
Гиварасымыни зынай хъу
Йивашик авуб тахтыл
Нимае хъу уфтанна
Миджагна батрайна
Йизди гьихъанче ылгъангъа
Зас хъу къабылигьана
Йанаке араг алгьа
ГавцIу хеппа ичера
Мани ичешини аре
Йыхъын сес гайгьес ыккан .
ЙикI Вакъа готхьунда -
Улаппы гешу атIитIхъында
Ай ичи наасте хъу
НакI Йызын акIангьау.
Йыхьыле ушахъ хет къау-
Гыргынгус къаткьи шу гьау
Хеппа- хеппа джо гъадабгьун-
Даккейи йэде хав алау.
ЗакIле ацIа йэд гъу йизда-
Хамдин мичьадын накI Дегьа.
Зы джелкъа кахъызбы ойкIан
Йизди гыранни йэдылкъа.
Откун откун дафтар гъату,
Нахъ гешу гешу къокъы…
Мухъамат
Йишин халкъ дахъамда-
Йэшемиш йэгье вод.
Мыкани мыкани ха-
Къыдимы аIлагьа вод.
Йугьаника даки эйд -
Къода кар саа вод.
Гьамахуб ши джа
ЧьекIы кепгьа-
Гьыл, къыдым
Рызнаше вугьа.
Йазухда йишин халкъ
Йэшемиш сывал ыгьа.
Дузбишилкъа кар гъазамиш гьаас…
АIлгьас мислагьат вугьа.
Ватаныл даки, йэд
Джаванаше гъалепчы
Чоджар, йичобы …
Сана сангъуке джурабку.
Нена накъамы-
АркIын кIелибхын .
Ай Аллагь нахбыни-
Гьалылкъае къабы .
Кар ыгьама-
Шена вахт кIелибхын.
Чоджи, йичо
Дузни йакъылкъа савале
Гойне кIас кивгьангъа
Пашман могье.
Нахбунае гьаште
Вахт къабы
Гонши, гоншини
Аккалкъа идебчы.
Гогьар гьамазе
Сана сангъук1ле
Писин эйгье дживабы .
59 выпускной вечер
Мавлид в селе. Мишлеш
Мавлид в селе. Мишлеш
Окончание мавлида
Атыхай
Ай чобан
Тандырь
Самовар
Цахурский хинкал
1925г на этом месте стоял мини электростанция
Место для бросания камней
Гора Арафа
Шамсудин Баба
Гьыягъ
Т1ет1бы
Йугьаника чол чываl къегье…
Уфтанын тlетl ачмишэйгье
Мани тlетбишти аре
Зас къабылегьен тlетl водон.
Мариана уфтана йугна
Джена ишиб йугба вацlана
Йидж йедике йыгьайни йыхъыл.
Гьаманкер ишилкъа йидж къарна.
Ыкана тlетlкъа илаккас
Четинба воб чискъана йаlкъ
Ул аlаlкъан гьидаву гьихъарас
Йидж къотху эва зы гьаас.
Севуль йугна ичи офисена
Хеппа ишнана аlкlелнана.
Йидж гьымнан йугун хасятнана
Ишикер накъаджар йыкътlана.
Чини эвайке пlиянгьана…
Уфтани валиле матгьана
Илакиле ыккан иляккас
Эва гьаиле эва гьаас ыккан.
Эгьмира махъурна мыкамна.
Ищ бирмищаас ваlхъаlна…
Иччешини аре херна
Хани арайл йэдгьине гьымнана.