***

Минула з тых часоу нямала дзен.
 Цяплела лета на зямли
У спякотным стане
     дни ишли
Сяляне у поли працавали
Гуляли дзеци на двары...
Дзицячы мирна першы погляд
Просты,але и у им так многа навизны
И на жыцце вяселы погляд.
А летам быу тут поуны рай
Вакол - пали, луги, лясныя дали
У выжарах рыбы поуныя канавы,
А там и качки птушак спеу.
Было прыемна час тут бавиць.
Нихто не ведау и не знау,
Што ужо бяда нависла цемнай хмарай,
Чужынцау зграя шла сюды,

Каб мирнае жыцце зпгубиць,
Як ужо ранней бывала.
Вось запылали хаты и двары,
И чорны дым панес да неба мирны час,
И усе людския Мары.
Валодзя, хлопчык дзевяць год,
Падауся у лес з бацьками,
Ен апынууся нагары, сярод балот,
Дзе камары, а ноччу ад вады туман
И на зямли студзены холад.
Ноч не адну так правяли
Яны пад зорным небам,
И думали, што ад бяды
Схавае их балотны край и леса полаг.
Тут выжывали як магли,
Хоць мучыу голад, холад.
Быу у Валодзи кажушок,
Яки у начы цяплодарыу,
Бярог у ранни золак.
Не расставауся хлопец з им,
Цаниу як сябра, што у цяжки час не кине.
Не разлучауся нават днем,
Бо знау - ен без яго загине,
Не зможа ен галоднае свае жыцце выратаваць.
И вось, настау той час у жыцци-
Апошни час, кали жыцце
Стаяла пад сумненнем.
Дабрауся и сюды варожы кат,
Ускинуу у гору аутамат,
Сабаки на людей и рваць жыуем пачали.
Ад жаху хлопец анямеу,
Рвануу туды, куды глядзеу
Ен па гары у чыста поле.
Няудалы гэта быу манеур,
Дзицячы розум не сумеу
Напрамак выбрать верны.
Направиу нелюдзь аутамат,
Усмешку крыва напусциу,
Курок нажау и,, паласнуу" па им агнем.
И вось грымотны сполах,
Што адзяляе нас жывых, жывых,
Ад, тых, хто ужо не будзе з нами болей.
Бываюць цяжкия у жыцци часы,
Яких нам лепш не ведаць болей.
Аднак и у цяжкую гадзину
Бывае цуд, што беражэ наш лес,
Дае той рэдки шанс, вядзе цябе ен
Пэуны раз у жыццевы полаг.
И разанули кули па зямли,
Рванули хлопцу кажушок,
Зямлю з пад ног рванули.
И закруцилися зямля и неба,
И усе жыцце нядоугае у вачах-
З зямлей и небам.
У целе маладым есць прага да жыцця.
Ен не застауся на зямли,
Рвануу у перад из апошних сил.
Бо цэлы быу.
И тольки кажушок з парваным рукавом....
И ужо спиной к яму стаяу
Заняты стрелам вораг.
Страляу той вораг па других,
Списаушы хлопца у нежывых.
А ен жыцце  збярог,
Тры дни блукау па лесе.
Жыцце збярог, а што далей -
Няужо адзин, ци выжыли бацьки, сястра?
Адзины брат Иван,ды дзе Иван?
Дауно ужо у партызанах.
Куды пайсци,з чаго пачаць,
Далей як лес свой будаваць?
И вось ужо ад голаду у вачах туман,
Слабее цела.
Знясилены ен паблукау дамоу,
Дзе попел ад дамоу,дзе родны кут,
Хоць хата и згарэла.
Прыжаушысч да комину,
Наузрыд ен друга плакау.
Халодны камень цела не сагрэу,
Ды тольки на душы цяплела.
Затраулены, знямоглы ен присеу,
И кольки часу так сядзеу-
Не помниу пэуна.
И вось ен чуе голас маци-
Яна яго знайшла,
Кавалак хлеба прынясла.
З зпящотай хлопца абняла,
Душу яму сагрэла,
Надзею на жыцце дала.
Ен помниу  гэта усе жыцце,
Не забывай николи.
Минула з тых часоу нямала дзен,
Але и да апошняе пары
Ен зразумеуь так и не змог-

За што их так са Свету зжыць хацели?
Михаил Верещака.
ни