«ДЕРБЕНТ КТАРДИ, ИМБУНУБ ККЕБКНУ ВАРИ»
( Сонетарин гъварч)
ВАХТНАН ЧЕШНЙИР
Кюкйир`инди гъабалгу «Гюлбагъ» чешне
Вая «Дербент» чешне - цалар ва урар -
Халачйириъ иври му тарих кюгьне,
Фукьан ккуш дуркьаригъ гъурхунза фурар.
Кюгьне девриъ кюкдихъ хъай Гюлбагъ шагьур
КIваълан дубшну, дидкан чешнетIан имдар.
Белки, вуйидар чпин вахтари машгьур
Вардиз гьархну чешнйир каъру устадар.
Дербент шагьрин гъалайин цалик керхри,
Масу тувунза йиз гъурху халачйир.
Халачйирин устад фуж вуш гьедрерхри,
Гъушнийи дурар гъадагъу муштарйир.
Гюлбагъ шагьур ва устадар - вахтари,
Дербент ктарди, имбунуб ккебкну вари.
ДАР БАНД
Дагъдин ва гьюлин арайиъ банд зигуз,
Кьубад-шагьди ипуз гъитрайган шибритI,
Хъюгъну, кIур, ругдиан цалар азаргуз,
Никкдин сппарси, айи хьамхьмарин айитI.
Дизигну айштIан мушвлан баруйин чIул
Тарих бабан фуник кимбу вахтари,
Ихтиярнаъ айиган дерейин чIур
Эсфендияр Зулкьарнайин тахтарин .
Дидхъанмина дявйири ва аьсрари
Швнуб ражари гъапIнушра ругдихьди саб,
«Дар банд» цалар диври, рас алаури,
Тарихдик ччвурар каъну шагьди швнур-сар.
Шюкюр ибшри яв сирлувализ, тарих!
Шли кIур, яв зиълан жарнакк ккаш швнубсан рих?!
КЬУБАД-ШАГЬДИ ШВУШВ ХУБКАН
Хакан-шагьдин риш хруган, Кьубад-шагьди
Варж девдин гъагъ арс, хьуцIур гъагъсан - гъизил,
Шубудварж деве, варлу парчйир алди, -
Гьякь хьади, гьаъну шубуд агъзур вакил.
Хъасин Хакан-шагьди хъаъну шурахъ чан
Хьудварж девдин гъагъар шейъ-шюйъ кьиматсуз,
ХьуцIур гъараваш дишагьли, хьуцIурсан
ЛукIар, шуран бахтниин йишв-йигъ лихуз.
Узу хруган, яв архайи туву гьякь
Ва йиз архайи узухъ хъапIу жигьиз
Вардиз аьгъю апIувал хьиди нягьякь -
Гъит думу гъубзри арайиъ явна йиз.
Кьубаддихъди швушв сад йишвантIан имдар.
Йиз уьмрин юлдаш, бахт девлетнаъ адар.
ГЬИССАРИН ГЪАЛА
Ижми апIруган кюгьне Дербентдин кIвар,
Шид чIилли йишвлан дяргъюз душмнин кьушум,
Гьюлиз гьачIарккнайи цаларин кIакIар
Дивнайидар ву, кIур, гъюбзри гъургъушум.
Табасарандиъ ургур гъардшин гъала
Сарихьанра дабгъуз даршлубси йибтIуз,
Харжнакк ккучIвну му вилаятдин гъулар,
Муртйирик кпиркну, кIур, цалариз батIур.
Увухьна гьисс йиз кIваъ апIруган тикмиш,
Фу гъюбзнийва дидигъ, думу хьуз гъадми?
Гъахьдар аьхир думу апIуз шлур батмиш -
Я душмнин кьушум, я кьаст гъапIу адми.
Лазимвал имдру гъалйирра даргъура -
Увуз гьарху йиз гьисс гьаз гъубзна гъира?!
НИЗАМИЙИННА АФАГДИН ГЮРЮШ
Ккабхъу ригъди зигруган гъизил канчIар,
Зиндандиъ айи Афагдиз аьгъдайи,
Чан бахт абццуз хъюгънайиб арсран ачар,
Кархьрай хядар гафарин гевгьрар вуйиб.
Низамийихъ хъпехъуз дуфнай хялари
АбцIнайи ахъли гъалайиъ тавхана.
Хъа шагь Музаффар урхьурай хъюлари,
Чаз тягьнаси гьибгъри шаирин хазна.
Дугъу хъюл`ан шаириз гъапIний багъиш
Уьзден чюлиъ вазлизна микIлаз гъахьи
Афаг - чахьан мютIюгъ апIуз дархьи риш.
«Гъит кьюридра сар-сари ургри!» - гъапи.
…Бюлбюлна гюл сатIи духьну, ккебгъний йигъ.
Ва мубаракназ гьюл`ан удубчIвний ригъ.
ГЪАЗМА
Зурба кас наан-вушра уршру .
Пётр Первыйдикан
Наполеондин гъапи гафар
Европайиз унчIв адабтIу дюшкюндар
Учв гъафну абццуз ярхла Каспийин ракк -
Гьюкуматдиз тарих гъабхьи вахтна дар,
Думу, Атлантси, ккучIври гъахьну кIваракк.
Табиаьтра мютIюгъ апIру багьадур
Петр гъафиган, гъутIубччвну Дербентдиъ жил:
Къаршуламиш апIуз кьувват такабур -
Абццуз ккергъри ай дигиш`валарин жилд.
Хъа гьюкумдар учв чахьна вуйи ижми,
Аьдати эскерси шули чалишмиш -
Дербент шагьриъ гъира шагьидди ими
Жилин гъазма, паччагь гъахьиб яшамиш.
Му зурба кас, тарихдиъ удруршрайи,
УьчIюркьюндар жилин бицIи гъазмайиъ
ТУТИ-БИКА
-Аьйибнан урнар ваъ, ктабгъурза аьжал,-
Гъапи Тути-бикайи чан эскрариз,
- Гъит йиз гъардаш Эмир-Гьямзайин ханжал
Рубкьри узуз, гьергну хьайиз яркврариз.
Йиз жилир Фатяли-ханди ихтибар
ГъапIунзуз Дербент ва мушваъ айи халкь.
Йиз буржи гьархну, инсанар бейхабар
КкатIахьдарза узу, дурар шлубси танкь!
Алархьнайдар ккуршвай! Анжагъ гъадагъа
Вуйиз йивуб башчи Эмир-Гьямзайиз:
Гъибтай узухъ лизиди йиз келагъа -
Чивалин буржира гардандиъ айиз.
Теклиф мапIанай, женг дипну, жан уьбхюб -
Уьмурна аьжалтIан намус ву аьхюб.
ДЕРБЕНТДИН МЯГЬЯЛАР
Ккудубшнайи тарихдин гъембергъала -
Мягьяларин рякъяр - аьсрарин рихар.
Мушвахь гьибгъру гъубшуб хъайиси гъвалахъ,
Гъванариан ерхьурайиси дихар.
Гъюниъ гъюн йивну дийигънай хуларин
Кьюб жергейин арайигъ гъярсна кючйир.
Мушвягъ гъючIвган дестйир гъаних душмнарин,
Хуларкан шули гъахьну эскрар-авчйир.
Жара аьгьвалат а сатIи икрариъ:
Гъуншдин цалар-айвнарикк ккивну гъюнар,
Саб-сабдин кьамкьар`ин ясан хабариъ
Мясляаьтнаъ яшамиш шула хулар.
Мушваъ кIан-кIул адру сирари абцIнай
Тарихну гьар гъван пягьлаваси гъябцIна.
КЮГЬНЕ НАКЬВАР
Тарихдин лепйир улдучIвган, гъубзу кьал -
Гъурабйирин накьвар, кюгьне гъачIидар,
Гьякь хурача, кIури, уьмриз дараскьал
Вая жизби гьякь абгури гъафидар.
Вахтнан хутIлиъ йифси гъеебцIну ичв гьякь -
Гьархну, учву бегьер дарш зегьер гъабхнуш;
Тек гъванари ктрубкIру йишвак микIлан швякь
Уьбхюра, ичв деври учвкан фу гъапнуш.
Ичв кIулихъ гъудгник кайи накьвдин гъванар -
Магьа уликк гъубзну имбу натижа.
Шлин кIваин ал, учву ичв гьякьнан гъанаъ
Фу ивнийиш тарихдин аьхю иржаъ?!
Гьякь ву вахтну чан зиквар иливру гъуш -
Шлихьан пуз шул, лижаъ думу фунуб вуш?!
ИРСАРИН ГУР
Дюшкюндри гьюлик кивнайи хиларси-
Гъалайи гьачIарккнай цаларин хабаъ
Агъзурна сад халкьарин ирсарин сир
Илбикьну а, мушваъ дубхьну чаз уба.
Швнурин дюаь, швнурин мяъли ва швнуб чIал,
Швнурин палат, аьдат ва швнурин кьисмат,
Гъванаркан ваъ, вахтнакан дапIнайи цал,
Цалиъ - гюллйир - гъузна мушваъ швнуб тират.
Швнуд уьлкйир`ан уч гъапIу завун чархар
Духьна гъваар дин уьбхру килисйирин -
Му гуригъ либцура тарихдин шавгьар,
Карванси сирнар гъахьи гьядисйирин.
Дербент - тарихарин йицI али мугур -
Агъзурна саб халкьдин ирс кидикьнай гур.
ХЬАДАН ГВАЧIИН
ВичIричIарин иччи кIаздин мурслари
ГвачIин кабчра жакьвари чики-чики.
МучIушнан къир Дербент гурин гурзларигъ
Таблихъинди гьадабгъну хили эркин.
Шагьрин исихъ жилин яркьу мигариъ
Надинж Каспий гьеле ими нивкIуъ хуш.
Гьюлин укIу гюзгюйиан либгури,
Хъебгу ригъди жубхура чан гъизил куш.
Лал кючйириъ сирнарин ярхи ликар
Хъергна, рякъ`ин апIури тек-тюк яягъ,
Кагьал матIур гъарабхну, ацIри икрар,
Шагьур нивкI`ан хьуз гъитри бегьем уягъ.
Умун гвачIин - гъийиъ ягъур хьубан бигъ.
Ккебгъра сабсан аьдати зегьметкеш йигъ.