Ондрий чонга

Аркадий Букетов-Сайн
       
      Лирический репортаж
Ш;м вургыжын, Ондрий чо;гашке
Мый тольым шыжым кас велеш.
Г;жла мардеж садер ло;гаште.
Тудат руштеш саска пушеш.
Велеш лышташ, вакшеш т;шакым,
Чевер олмалан куанен.
Тугае ямле — от му акым,
Шерет ок тем, товат, тамлен.
Тошкем воктен пытартыш кашым
Полмезын трактор савыра.
Ит вучо ынде умыр касым,
Кеч шыже сылне, ковыра.
...Шога пу п;рт, п;ям ончалын.
Огеш мод в;дышт; шийгол.
Оза ок лек, к;слежым налын,
Пелашыжат огеш кой шол.
Кава гыч шинчав;д чыпчалте...
Пуале ш;лыкын мардеж.
К;сле кылла ш;м-кыл чымалте...
Е; е;ым умылен кертеш.
О ш;м, улат тый мыйын икте.
Тыгак лач икте шочмо вер.
Шочшетым сайын ончо, чикте.
П;лек гаяк куан увер.
Но мом ыштет, п;рт;с тыгае:
Чыла т;няште вашталтеш.
Шочеш колой — чонлан пеш сае.
Кола герой — чонна шортеш.
Ой, мом ойлем, герой гына мо?
Шке лывыматыс чаманем.
Айдеме верч чон й;лена ме,
Куан ден ойгым т;р пайлен.
    
              ***
Шарнем, садоводнан кид модын,
Кунам к;слежым шокталтен.
Яжо сем дене умыр водын
Э;ер;мбал ялем ч;чкен.
Ончен к;слезе, шыргыжалын
Ошалге мера; упш йымач.
Ыш керт туддечын ойырлалын.
Келшен т;сланже, лийын лач.
Пондашым, ;рышым ыш кучо.
Ыш нал умшашке аракам,
— Е;гай, сыратым теме лучо, —
Малдале, тамлыш каракам.
— Ондрий, ты койыш ынде уто.
Изиш м;й п;рым й;, шоляш.
— Е;гай, чес деч кора; ом мошто.
Шонем пошкудым куштыкташ...
П;рт к;ргыш модшо кечыйолым
К;слезе шкеж пелен пуртен.
Колхоз еш йырже м;кшла шолын.
Пайрем пеш веселан эртен.

            ***
Ты кумылзак уста айдеме
К;слежлак садым й;ратен.
Кынелын ;жаран эрдене,
Вер-ш;рым т;заташ тыршен.
Ойлат: «Ужнет пеледше садым —
Э;ер;мбаке тол, йолташ!
Ыштен п;рт;сын та;же райым,
Кушан, шонет? Чара чо;гаш!..”
Лум гай ош шовырым чиялын,
Ару кап-кылым модыктен,
Мотор Лум;дырлак коялын,
Шога шып олмапу — оръе;.
М;кш-влак чо;ештылыт, ызгалын
Пеледышым-;мам тамлен...
С;раллыклан чот йывырталын,
Озажын шинчажат н;рен.

        ***
— Чо;ган пеледмыжым ужмешке,
Паша п;жв;д мыняр йоген,
Ушане мыланем, ой, шешке,
Ш;м пелашем гына пален, —
Ондрий кувай памаш воктене,
Шарнем, пелештыш авамлан.
Вашеш шоктен:
Талантше дене
Чапланыш вер-ш;рна мемнан.
— Изатым ;жыныт Москвашке
Калинин деке унала.
Ораде чылт, каяш ок вашке.
Тарваташ кузе гала?
— Костюмымак чиен шогалже —
Уэш лиеш качымарий.
А мера; упшым вуй гыч налже:
Эре мо марийлан яри?
;шандараш шонем изайым.
Ок лий дыр мутемлан тореш.
— Ой, шешке, пуро! Л;мын чайым
Тылат шындем самовареш.

            ***

Эрлашыжым, кечан эрдене,
Марий Мичуриннам Москваш
Ужатышна колхоз ял дене
Элнан наградыжым налаш.
Шонанпылла вел п;г; койын
Шлияже деч шинча йымен.
Й;лалын тудо шийын-тойын.
Шинчалын, ожо чот чымен.