ИЗ ЦИКЛА "АХВАРАР" ("СНЫ")
Ахварар
Ви кьекьемрал ацукьзава чепелукьар
нубат-нубат
Лувар лацу, лувар ч1улав
Лацу ийиз, ч1улав ийиз
чкаярни чеб ацукьай
Ви ахварар, ви мурадар, ви ашкъияр
гьамгаярни, гевгьерарни ви накъварин
ви вилерай хъвазва назик чепелукьри
Ахпа абру ахваррикай хразва бул
лацу йифер
ч1улав йикъар.
1990.
Гьик1 рахан вав?...
Шумуд йис чун рахан тийиз килигзава садаз сад,
Ви килигун цуьквед багъ я хияллу тир рагъданда.
Ви вилери к1анивилин гьасрет тунва зи чанда,
И сеферни къакъатда чун,жедач рахаз жуьрэт мад.
Гъетер авай цав хьтин ви вилери зун ч1угвазва,
Амма зун гьик1 рахан бес вав: «Т1вар вуж я?..Сят шумуд я?..»
Сирлу йифен ахвар хьтин кьиле тефир умуд я,
Гьавиляй зун марф гуьзетдай мулдин цуьк хьиз кьуразва.
Эхь, заз чизва – вахъ ви хзан, вахъ ви ац1ай к1вал ава,
Зун къачагъ туш шив чуьнуьхдай чара касдин рамагдай.
Алахънай зун – вун такурай… Амма вун заз карагдай,
Чара гуьзел танишсузди, зи рик1е ви т1ал ава.
Шаирар я – саилар яз ярдиз цавар крагдай,
Цав види я, за чан гун ваз, вилер, зи рик1 акъудна…
Белки вуна етим-шенп1и – зи рик1 вавди вердишдай,
Дагъ хьтин ви гуьзелвилин ценерив кьван агудна.
1991.
ххх
Чигед ст1ал авахьдай хьиз ичинилай,
Накъвади рехъ жагъурзава ви чинилай.
Цел вегьенвай вацран рехъ хьиз юзаз-юзаз
Накъвадин рехъ авахьзава эвериз заз.
Ингье легьзе! къваз хьана нагъв назик хъуькъвел,
Белки адаз к1анзават1а чуьнуьхиз гел?
Белки гъайра ийизва заз хъуькъвер шафран,
Хьанва лугьуз са бахтсузди ашукь, гьейран.
Нур акьурд хьиз давамна рехъ накъвади мад,
Ви п1узарра чуьнуьх хьана. Хъукьвади фад.
Къвазнава зун ц1игел яз вахъ, кьурди хьиз ч1ал,
Накъвадив гва ви рик1ин сир, ви рик1ин т1ал.
Ашукь я зун п1узаррал ви, чуьнуьхай нагъв,
А накъвадиз къурбанд хьурай зи беден сагъ.
26.10.1980.
Русанова Теменужкадиз
Хквез рик1ел вахтар яргъал
Зи хиялар ргазва.
210-лагьай чи к1вал,
Чун кьвед - ашукьбур сад садал –
Заз лап къе хьиз аквазва.
Ви бедендал теменрин рехъ
Зи п1узарри ат1узва.
«Азизди, зун ч1угуна яхъ,
Ша, лув гун чаз к1ани патахъ», -
Ви п1узарри лугьузва.
Зи Беневша, теменрикай
Ви назик чан хранва.
Болгар беневш чеменрикай,
Ви т1вар назлу сиренрикай
Теменужка лагьанва.
Одессадин къацу паркар
Ч1улав гьуьлуьн ни галай,
Гьанама чи гелер, камар,
Муьгьуьббатдин чилер, цавар,
Жигъирар чи рик1 алай.
Акурла гьар сеферда варз
Шагьид тир чи сирерин,
За явашдиз эверда ваз...
(Аян хьана кьведазни чаз,
Вуна зазни эверин..?)
Чизва...чизва... нани вацраз
Ахъайзава сирер ви.
«Куьз чун чавай хьана яргъаз
Гьик1 хьана ик1 кьве рик1 чараз?..»
Гьар юкъуз вил рекьел алаз
Кузва сефил вилер ви.
6.04.1988.
***
- Вири гадра - тек са зун яхъ! Рик1из ашкъи гъваш на зи!
- Эхь! Анжах са вун кьуна за, Поэзия - ашна зи!
Амма вун куьз идаз-адаз пар ч1угвадай "гьач!" хьана?
Йикъа садахъ галаз катиз вун рябетсуз кач хьана.
- Вуна зун хуьх! - лагьана на, - зун масадахъ тефирвал.
Дин гадара! Амма на заз айиз тахьуй кафирвал.
Йифди-йугъди, гьар гьамиша ви гъил хьуй зи яхада,
Гьак1 хьайила зун гьамиша тек ви рик1е рахада.
- Эхь, гьамиша вун кьуна за, гьамиша ваз къуллугъна,
Мус акуна ваз зи меци гьахъвал, дуьзвал квадарна?
Поэзия, зи к1аниди, ви ашнайри буйругъна,
Шумудра вун шад межлисрай мад зи вилик гадарна?
Мад вун хура гьатнава зи, абрукай вун катнава!
Агъзуррикай ви рик1, къужах, ви ашкъи за хкягъна...
Рик1 кьагьардив бамишиз вун зи гарданда гьатнава,
К1анзава заз, мад вуна зун дуьз рекьелай элягъна.
Зи сунаяр, зи халумар, назлуяр, зи бикеяр,
Поэзия, вун акурла акъвазнава пашмандиз.
Виливхуьх на, абур суст яз, зун азад тир легьзеяр,
Гьа ч1авуз, фад, хутах зунни жуван дили деврандиз!
2002.
Цекврен рехъ
Гъуцаривай т1алабна за, ялварна:
- Заз гуьзелвал, заз тамамвал къалура!
- И рехъ физва гуьзелвилин дередай,
Алад, сефер ахтармишна, рик1ел хуьх.
…Зи вилик ква лацу кьве рехъ мармардин,
Тепеяр хьиз хкаж хьанвай кьве патай.
Ц1алц1ам, яргъал са рехъ ат1уз фена зун,
Пендал, кьве рехъ какахьзавай, агакьна.
Инал цуьклух бустан алай ажаиб,
Цуьквед атир чк1анвай лал серинда.
Булах авай багъдин серин чухурда
Атир къугъваз вичел мелгьем шарабдин.
Марвард цуьквер эхъвезвай и булахда,
Къизилгуьл хьиз булах вични хъуьрезвай.
Кьве мет ягъна за булахдиз икрамна,
Къизилгуьлдал алк1ана зи п1узарар.
Булахд чешме, гуя дигмиш гугъри тир.
Виливхуьзвай къадирлуда дадмишун.
Галтад жезвай муьгьуьббатдин манидик,
Пиян тир зун шараб хъвана мелгьемдин.
Пагь, ажайиб ашкъи рик1из гьахьна зи,
Гуя суст тир зун суьгьуьрдин ахвара.
Дадмишна за мусиббатдин шарабни
И ажаиб муьгьуьббатдин булахдай.
Гуя закай хьанвай кьезил чепелукь,
Михьи цава лув гузвай за кьезилдиз.
К1анзни-так1анз булахдивай къакъатна,
Аламатдин давамна рехъ винелди.
Лацу ц1алц1ам мармардин рехъ фирягь тир.
А рекьи зун ч1угвазвай там виликди.
Са бици вир гьалтна зал йад авачир.
Амма адан къерехар, к1ан гуьзел тир.
Мадни фена, яргъал рехъ за давамна.
Зи вилик кьве лацу къуба акъатна.
Экв чук1уриз яргъайни заз эвериз,
Ван авай хьиз япара зи азандин.
Кьве минбардин кьве кук1ушди - къубайри –
Цавун аршдиз нур хъичезвай къизилдин.
Кьветхверар хьиз къвал-къвалаваз ч1аганвай,
Гужа-гужда акьахна зун къубадал.
К1венк1вераллай зурба шарван п1инияр,
Темен гана за и паклу кук1ушдиз.
Мадни винел давам жезва яргъи рехъ.
Лацу ц1алц1ам дестег хьтин магьидин
Рекьелай зун хкаж хьана винелди.
Мад са булах пайда хьана вилик зи.
Амма кул-кус я са тарни авачир,
И булахдал серин тушир, зегьем тир.
Агатнавай булахдин кьве къерехни
Къизилгуьлдин ахъа тахьай к1умпар хьиз.
Кьве зурба кьвет1 галай кьулухъ булахдин,
Атир галай чими шагьвар къугъвазвай.
Зун са кьвет1ез гьахьна жизви килигиз,
Кьил акъатнач, мад ана гьик1 хьанат1а:
Бирдан къати чайгъунди зун тухвана
Ван акъатна к1евиз цавар илизай.
…Зун мягьтел яз ацукьнавай векьедал.
Зи виликни кьец1ил гуьзел ксанвай…
1992.
Зи таватривай эхиримжи т1алабун
Къе межлисдал ша, таватар, вирибур,
К1ват1 хьухь, куьн зи рик1икай йад хъвайибур!
Заз к1ан хьайи, зални ашукь хьайибур,
Рик1ин к1усар мерддиз пайиз гайибур,
Зи ашкъиди, зун ашкъиди кайибур,
Т1имил-гзаф захъди рекье шайибур,
Чеб гуьзелбур, гуьзелбуру хайибур,
Ашкъид ц1ай квай бубайрилай хьайибур,
Заз тахьунал, эй, Аллагьди гайибур!
К1ват1 хьухь вири, зи ашкъидин к1анибур,
Куьтягь жезва и чилел зи мугьманвал,
Таз к1анзавач куь вилера пашманвал.
Вегь суфрадал нихъ вуч дердер ават1а,
За техвей гаф белки рик1е амат1а,
Бейкеф жемир вири санал алат1а,
Вири сирер дуьздал акъуд, тарат1а!
Белки, квехъ зи дувулдикай галат1а?..
Кар битмишиз тахьай гаф зав гумат1а?..
Лагьана тур: гафуникай жаллат1а!
Зак чан кумаз суьгьбет санал кьамат1а!
Ша къужахдиз, килиг зак кьуш кумат1а,
Я захъ галаз хъша, гьакьван к1амат1а!..
Куьтягь жезва и чилел зи мугьманвал,
Таз к1анзавач куь вилера пашманвал.
Тават, суна, тавар, гуьзел, лейлияр,
Ягънай за квез гьикьван ашкъид лирлияр!
За квев туна шумудни са дердияр,
Чи цаварай фенай гьикьван къарнияр,
Чаз мес хьанай гьикьван векьер, пурнияр,
Зи ашкъидин къилавдин тир куьнуьяр,
Гъайра кума: яраб хьана куьн ни яр..?
Зи рик1 т1азва, рехъни хьанва куьруь, яр,
Къе зи рик1е гьатнава куьн вири, яр,
Дад хгузмач чандиз гьич са куьни, яр,
Ялзамач зун я шегьерди, хуьруь, яр,
Агьил хьанва заз к1ан хьайи гьуьруьяр.
Куьтягъ жезва и чилел зи мугьманвал,
Таз к1анзавач куь рик1ера пашманвал.
Амма зи вил квехъ гьар садахъ галама,
Куьн паталди зун гьа пендал алама,
Зи умуд квач: квехъ гьардахъ зав кар ама,
Гьар са к1вале хкягъай куь яр ама…
(Закай вучда – кесиб шаир-ярама,
Чинин рангни дегиш хьанвай булама?..)
Анжах зи рик1 куь ашкъидин гарама.
Рекьидалди гьардаз залай чар ама,
Зи весида квез ашкъидин ц1ар ама;
Куь гъил кьуна, темен – ширин пар ама,
Зун хъфизва – бегьердаллай тар ама.
Куьтягь хьана и чилел зи мугьманвал.
Зав вахце, за хутахда куь пашманвал…
2002.