Третья, последняя битва Александра Македонского с персидским шахом Дарием Третьим.
(Продолжение-2)
Перевод на лезгинский.
* * *
...Ик1 рахана Дарий, вилер ачухиз тежез:
"Ктадмир жув... Къарагъ к1вачел... Галк1изва зи мез.
Чан хкидай къуват авач, хкахьзава шем,
Хкахьзава ивидин ц1ай дамарра зегьем.
Вахт атана - агакьна захъ цаварин жаза,
Кук1варна зи пакунт1валар,акъудна къазаб...
Заз чин тийир дирибаш кас, дуьшуьш хьанвай зал,
Зи ивидай хьайи къвалав агудмир ви къвал...
Хер залан я, сес зайиф я, къуранва бугъаз,
Ят1ани зи туруникай хабар гуда ваз...
Хъуьремир, зи кьил мет1ерал кьунвайди! Килиг:
Падишагь я эк1яй хьана квайди ви вилик.
Рик1 авуна, саймиш тийиз пачагьрин сихил,
Шагьиншагьрин тажунал ни эцигнава гъил?
Гъил хуьх жуван... Килиг, йикъан аламазма экв,
Зун хъен туш, ваъ... Дарий я зун амукьнавай тек.
Муьгьлет амач, цав мич1и я, хкахьна зи рагъ,
Вегь зи винел абизардин алачух, къарагъ...
Куьз килигда? Эк1яй хьанва къуватсуз чинар,
Лук1ралайни ажуз хьана. Ч1уру я зи кар.
Есир я зун. Язух ч1угваз, гумир заз азаб,
Рик1ел хкиз, дуьа ая - гьам я зи т1алаб.
Пачагь я зун. Кьиникьикай дерт хьайит1а заз -
Дуьнья вири, дертлу хьана, акъвазда зурзаз.
Ахлад! Жеда адетдинди, дуьзди зи дуван:
Чилив - беден, цаварив руьгь вахкуда жуван.
Ангье Ажал... Тахт буш ийиз къачумир тади -
Цавар-чилер къарсатмишда т1урфанди къати.
Бахт квахьна, ви темягь ят1а чуьнуьхун зи таж,
Ахпа къачу... Кьейила зун... Амач заз илаж.
Дуьньядивай айрут хьана, ак1айла зи рагъ,
Къачу жуваз зи таж, ахпа зи кьилни хутах..."
* * *
Ц1ур авуна Искендера: "Зурбади! Пачагь!
Искендер я зун! Куьз и югъ атана вал, лагь?
Вучиз инал, ви кьилихъ, шагь, янава за мет?
Куьз пачагьдин ивидава пачагьдин сифет?
Ингье, кардай кар фейила, куьз я зи шел-хвал!
Куьз я суза? Кьезилардач сузади ви т1ал!
Вун, таж алаз, гъетерив кьван хъхьайт1а хкаж,
Зун ваз муьт1уьгъ нуькер жеда - вафалу юлдаш!
Амма гьуьлуьв - на заз туьмбуьгь ийимир к1еви! -
Зун ивидин лепейрава, хурухъ кьван - иви!
Хуп1 жедай зун алатнайт1а, квахьна рехъ керчек,
Я няс рекье пад хьанайт1а зи балк1андин кек:
Белки кьисмет жедачир заз акун ви гьижран,
Белки шагьид жедачир зун и залум йикъан.
Кьин кьазва ваз, за Халикьдиз гайиди тир гаф
Гъил хкаждач лагьана вал, ийида инсаф.
Амма ингье: къван алукьна, хъиткьинна шуьше,
Куьмек жедай себеб авач, кар гьатна к1еве.
"Исфандияр" сихилдай вун амайди тир тек,
Тек са вун, шагь! Агь, къакъудна зи вилерин экв,
Ажалди зи гьа и сятда кьурурнайт1а мез,
Аватнайт1а ви мет1ерал, кумачиз нефес!..
Зи ялвардихъ метлеб авач! Алукь тийир чал
Кьисметди вахт агакьдалди ракъурдач ажал.
Тек са ч1арч1ихъ ви кьилеллай, аватай хуруз,
Виш агъзур таж гайит1ани - к1андач заз къачуз.
Дарман аваз хьанайт1а, вун хъийидай дири,
Къекъведай зун, к1вачик кутаз уьлквеяр вири!
Вири санал пачагьлугъар хьурай гурба-гур!
Дарий кьилел аламачт1а - вучиз я абур?
Дерт гудай и марвардин багъ батмиш хьурай фад!
Цацар акьур багъман хьанва ивийрай ктад.
Шагьдиз инсаф тавур дуьнья! Къанун я куьгьне:
Пишкеш гуда, зегьер жеда пишкешдин къене.
И чинардиз куьмек гудай къуват авач захъ,
Шехьзава зун! Ишехь, зи рик1, ишехь вун адахъ!
Лагь, ви рик1е вуч ават1а, вилер ахъай, шагь,
Куьк умудар кутунва на? Дерт вуч ят1а, лагь.
Вуч к1ан ят1а, эмир ая, за гузва ваз гаф:
Ви веси за тамамарда, кутадач хилаф".
Перевод Пакизат Фатуллаевой.
(Продолжение следует)